Por razóns lóxicas de espazo La Voz de Galicia publica hoxe unha versión reducida deste artigo.
Tax Lease: axuda ilegal ou política fiscal?
Tras
a denuncia presentada por Holanda contra o noso sistema de Tax Lease na que se
nos acusa de establecer axudas ilegais ó Sector Naval, estamos enredados nun
contencioso coa Unión Europea sobre si estamos a falar dunha axuda ilegal ou
dunha política fiscal. Anticipo que na miña opinión trátase dunha política
fiscal que non só se emprega en España có Sector Naval, senón en toda Europa
con todo o sector industrial, e aí está precisamente a diferencia que nos
enreda.
Como funciona?
O
tax Lease é unha operación financeira a catro bandas na que participan: un
armador que compra un barco, un estaleiro que constrúe e vende o barco, un
inversor en forma xurídica de AIE (Agrupación de Intres Económico), unha
especie de unión temporal de empresas (UTE) de carácter fiscal, e finalmente un
banco que presta os servizos de Leasing.
O
asunto transcorre así: o estaleiro vende o buque ó banco, que á súa vez
formaliza un contrato de leasing a un prazo moi curto, normalmente 3 anos, có
inversor organizado nunha Agrupación de Intrés Económico (AIE), en moitos casos
como ten publicado a prensa, teñen participado empresas como Inditex ou El
Corte Inglés. Estas empresas asociadas na AIE alúganlle o barco ó armador, a
quen llo acabaran transmitindo ó finalizar a operación. Os reducidos prazos da
operación xeran na AIE unhas fortes bases impoñibles negativas que lle reportan
unhas desgravacións fiscais que permiten rebaixar o prezo do buque case nun 30%
ó armador e reducir a factura fiscal das compañías inversoras nunha porcentaxe
similar.
Que consecuencias ten?
As
consecuencias destas transaccións son boas para tódolos participantes, o
asteleiro vende o barco a prezo de mercado, o armador aforra un 30% do custo do
buque, as empresas inversoras reducen substancialmente a súa factura fiscal e o
banco cobra unha comisión polos servizos prestados. Pero nesta rolda falta por
preguntarse, quen paga a factura? A resposta non ten dúbida, é a Facenda
Pública a que financia cós impostos de todos o conxunto da operación en modo de
devolucións fiscais ós inversores.
Unha
vez postas cara arriba as cartas desta xogada, se aplicáramos a lóxica deste
tempo de crise no que todo se reflexiona coas vísceras, o primeiro que
afirmaríamos é que se trata dun engano para que os máis ricos non paguen impostos,
xa que aínda que non son os únicos beneficiados son os que sen ter relación
algunha có sector naval reciben directamente as desgravacións fiscais.
Pero
compre unha mirada máis reflexiva e sistémica, xa que nestas cuestións tan
complexas non debemos caer no mesmo erro que, ó meu entender comete a Unión
Europea, que é o de abordar só un aspecto do problema en intrés neste caso do
país denunciante de España ou dos nosos competidores en xeral.
A
aplicación deste sistema financeiro permite que compañías con altos beneficios
invistan grandes sumas directamente no tecido produtivo, activando un sector
que sen esa participación non existiría. Pode haber quen diga que se podería
facer o mesmo si primeiro cobramos os impostos a estas grandes compañías e
despois os investimos no Naval, pero non podería ser, porque as axudas públicas
están prohibidas. Tamén se pode dicir que si os estaleiros non son competitivos
que pechen, pero o certo é que as condicións para esa competencia estas
suxeitas a normativas internacionais cambiantes, unhas europeas e outras de
comercio internacional, que provocan desaxustes tan potentes no mercado como
para poñer en perdas ou ganancias a un estaleiro nun momento determinado.
Ademais o Sector Naval xera I+D+I e coñecemento que logo se aplica a outros
moitos ámbitos da actividade produtiva. En resumo trátase dun sector
estratéxico ó que non podemos nin debemos renunciar.
Por
outra banda resulta máis que discutíbel que a Facenda Pública perda con estas
operacións. En primeiro lugar, poderíamos falar en termos estritamente
recadatorios, xa que aínda que cada
operación financiada por este sistema supón un cargo para Facenda en forma de
devolucións ou desgravacións fiscais cuantiosas, tamén debemos ter en conta
toda a actividade económica e o emprego correspondente que se xera con cada
operación e do que se derivan retornos fiscais en Imposto de Sociedades, IVA,
IRPF e cotizacións sociais que compensan economicamente as achegas iniciais. E
non menos importante e o balance social, o que supoñen 85.00 empregos nun
momento como o actual no que a taxa de paro está a bater records.
Por
tanto, antes de afirmar que se trata dunha “perda”, debemos establecer fronte a
que, e neste caso só hai unha alternativa posible á existencia dun mecanismo
como o Tax Lease, que é sinxelamente a desaparición da actividade do sector naval coas
consecuencias económicas e sociais que isto tería.
Que é o que habería que devolver e quen
o devolve?
En
primeiro lugar debemos lembrar que este sistema de financiamento non é un
invento froito da enxeñería financeira, senón un sistema impulsado
conscientemente por distintos gobernos para facilitar a supervivencia do sector
naval despois das reconversións dos anos 80, recollido na lexislación
tributaria e revisado polo tanto polas autoridades europeas ó longo dos anos.
Ninguén pode agora dicir que non sabía nada, o propio Almunia foi Ministro de
Economía e coñecía este mecanismos financeiro de primeira man.
Son
as desgravacións recibidas polos inversores en cada unha das operacións
realizadas dende o ano 2.005 as que agora Almunia di que hai que devolver, en
total preto de 3.000 Millóns de euros.
Non
está nada claro quen debería facer tal cousa, xa que o armador pagou o buque
máis barato pero non recibiu ningunha cantidade para financiar a diferencia; o
estaleiro en ningún caso, xa que vendeu a prezo de mercado; o banco por suposto
que non xa que só fixo de intermediario; e o inversor recibiu unha desgravación
fiscal en aplicación estrita da lei.
Só
queda polo tanto que o Estado asuma a sanción, e parece o máis lóxico dado que
dita sanción emanaría dunha “suposta axuda pública ilegal ó sector naval”
concedida por un Estado en aplicación da súa lexislación a un estaleiro a
través de intermediarios. Neste caso o erario público pagaría dúas veces, unha
mediante as desgravacións que xa fixo e outra aboando as sancións.
Si
tal cousa fixéramos, si o Estado español devolvese as axudas, eses cartos nin
sequera irían a financiar débeda, ou a
compensar os esforzos que a Unión Europea impón á nosa economía, non servirían
tampouco para pagar os xuros da débeda pública, nin poderíamos contemplar como
son fagocitados nunha tarde por unha súbita subida da prima de risco.
Simplemente arruinaríamos o sector naval e de paso algunha das empresas que
fixeron de inversores cunhas repercusións en perda de emprego que algúns cifran
en máis de 85.000 postos de traballo. Case nada, sería colocar a Vigo cunha
taxa de paro superior ó 50% e a Galicia por enriba do 30%.
Si
devolvésemos as axudas presuntamente ilegais engordaríamos o déficit público,
atrás viría a Comisión Europea e o Fondo Monetario Internacional esixindo a
España máis control do Déficit, ou sexa, máis recortes, que terían, como xa
está demostrado en Grecia e Portugal e o propio FMI asume, consecuencias
negativas no crecemento, na recadación fiscal e novamente no control do
déficit, para seguir non sei ata cando liados nesta rolda da desfortuna da que
xa non sei si queren que saiamos nunca.
Porqué debemos devolver dende o 2.005?
Isto
si que é de traca, “porque coincide coa apertura dunha investigación formal a
Francia polo seu Tax Lease”, Toma! Como a Xan lle doe a cabeza ímoslle dar unha
aspirina a Perican!. E despois falan de enxeñería financeira, isto si que é
enxeñaría argumental. Non sería máis lóxico que a nosa sanción coincidira coa
apertura formal da investigación aberta a España deribada da denuncia de
Holanda, ou sexa 2.011?.
Por
certo, a Francia abríronlle unha investigación que deu lugar a cambios no seu
sistema de Tax Lease, pero despois diso, seguiu aplicando IVA reducido á
construción naval ata o 2.010.
Que argumentos emprega Europa?
A
base argumental da denuncia contra o Tax Lease español é que ó tratarse dun
mecanismo financeiro restrinxido unicamente ó Sector Naval non se pode
catalogar como política fiscal, senón como unha política sectorial que ten como
único obxectivo o transvase de recursos públicos ós estaleiros privados, feito
estritamente prohibido pola lexislación europea. Por iso a Unión Europea esixiu
a España modificar o seu sistema para estendelo a tódolos sectores industriais
provocando o cambio normativo que actualmente está en vigor e mediante o cal se
pode financiar calquera investimento industrial que teña lugar en varios
exercicios.
O
argumento pode parecer razoable a primeira vista, pero si estendemos a mirada a
outras realidades existentes na Unión, e incluso en España comprobaremos que
están collendo o rábano polas follas. Por exemplo, cando Irlanda decide manter
o imposto de sociedades no 12% fronte ó 30% de media no resto da Unión, isto
que é, Política fiscal ou competencia desleal? Ou por exemplo cando un país
decide poñer un IVA reducido ós bens e servizos dun sector determinado, como
Francia e Italia tiñan ata o ano 2010 ó mesmísimo Sector Naval, ou en España ó
Sector Turístico, que é política fiscal ou competencia desleal?
En
definitiva para que a Unión Europea poida falar de transgresións da libre
competencia primeiro debe unificar a fiscalidade, porque senón estamos
comparando partes incompletas e inconexas dos sistemas fiscais de cada país que
responden en cada caso a unha serie de equilibrios internos que non se poden
xulgar un a un senón no dentro do conxunto de política fiscal de cada país.
Polo
tanto Rajoy nos Consellos Europeos debería relacionar este asunto con tódalas
condicións que a UE impón a España en materia económica e esixir avances na
harmonización fiscal comunitaria.
Como funciona noutros países europeos?
Aínda
que cada país ten o seu mecanismo propio, a maioría son sistemas similares ó
Tax Lease español, pero o certo é que son de carácter xeral, aplicables a todo
o sector industrial como o que finalmente a UE nos impuxo recentemente.
Porqué
existen mecanismos de apoio á industria?
Este
si que é un debate pertinente no noso país. Debemos aceptar que non fixemos as
cousas tan ben como dicimos, que mentres outros se esforzan por manter e
potenciar as súas industrias, nosoutros menosprezamos o Sector Industrial como
si non fose importante para a nosa economía.
A existencia de mecanismos financieiro-fiscais
en apoio do Sector Industrial ten a súa raíz na aposta estratéxica que cada
país fai do seu tecido económico. E nisto si que nos diferenciamos, para mal
coa Europa do norte. En España, dende as reconversións dos anos 80 que Alemaña,
Francia, Inglaterra ou Holanda nos impuxeron para entrar na UE, tódolos
gobernos, por distintas razóns, por acción ou por omisión, evitaron colocar ó
sector industrial como un sector estratéxico.
Durante
os gobernos de Felipe Gonzalez abrazamos aquela máxima absurda de Solchaga que
dicía que “la mejor política industrial es la que no existe”. Transitamos
aqueles anos depositando na terciarización da nosa economía as esperanzas de
crecemento económico que viñeron finalmente do sector turístico e da
modernización vexetativa do tecido económico. Chegamos incluso a non ter
Ministerio de Industria e a pretender converter as nosas cidades industriais en
cidades de servizos. Mentres a Unión Europea cofinanciaba polígonos industriais
nos gastabamos os cartos en facer estadios de fútbol e paseos.
Nos
gobernos de Aznar a política industrial foi a liquidación do sector público
para facer caixa e poder cumprir os criterios para entrar no euro, facendo de
paso ricos a algúns compañeiros de pupitre. Máis aló diso o sector industrial
nunca foi unha prioridade xa que para o novo período de crecemento o sector
elixido era o inmobiliario e a aposta, a especulación urbanística.
Con
Zapatero no goberno o sector industrial bateu records de crecemento e
investimento, polo que non se estimou preciso reforzar un sector que xa estaba
marchando ben. Aínda así puxéronse en marcha políticas de apoio ó investimento
como as axudas de Reindustrialización do Ministerio de Industria que supuxeron
para Galicia o período de maior investimento industrial da súa historia debido
ó Plan Ferrol e ós Plans específicos do automóbil en Vigo. Tamén a aposta polas
enerxías renovables tivo un grande impacto positivo no sector industrial. O
erro foi non decatarse de que a maior parte dese crecemento do sector industrial
estaba vencellado precisamente á construción e en menor medida ás enerxías
renovables. A crise encargouse de esnaquizar a construción e Feijoo e Rajoy coa
anulación do concurso eólico en Galicia e logo a eliminación das primas ás
renovables, encargáronse do resto.
En
conclusión, mentres os países máis industrializados de Europa miman ás súas
industrias e organizan os recursos e infraestruturas en beneficio do
desenvolvemento industrial, ata chegar a
condicionar a política europea,
nos levamos décadas sen unha política industrial estratéxica clara, sen
resolver eivas como a carestía da produción eléctrica ou o dimensionamento da
rede de distribución ou o financiamento dos investimentos industriais. Seguimos
sendo un país dependente enerxéticamente e que non é capaz de xerar riqueza
partindo dos propios recursos e capacidades.
En
Galicia, por exemplo o goberno de Feijoo segue poñendo velas a San PEMEX ou ó
proxecto de facer coches eléctricos en Melón, ou á fábrica de baterías de
Mitsubishi que malogrou un terremoto,
todas elas iniciativas cunha gran carga mediática pero cunha nula visión
de país. Non son mais que malabarismos dun funambulista.
Entre
tanto sectores como as enerxías renobabeis, o forestal, a pesca o a produción
agropecuaria seguen sen arrancar ou carrexando problemas sen resolver que os
veñen lastrando en sucesivos procesos agónicos dos que nunca saímos.
Debe seguir existindo o Tax Lease? En
que condicións?
O
Tax Lease é un sistema de financiamento que permite cumprir varios obxectivos ó
meu entender positivos: que grandes compañías con altos beneficios invistan
directamente no sector produtivo, que se manteñan sectores industriais craves
para o país, que se manteñan gran número de empregos en sectores altamente
tecnolóxicos ou que se produzan retornos impositivos derivados dunha gran
actividade económica. Polo tanto debería manterse, e ó meu entender estenderse
a todo o sector industrial para facilitar, como fan os demais países europeos a
industrialización permanente das súas economías a pesares da competencia de
países como China.
Que postura deberíamos defender na
Unión Europea?
A
posición de España ante a Unión Europea neste asunto non é nova, senón que foi
defendida en termos moi similares ó longo dos anos por diversos gobernos de diferentes
colores políticos. Isto sen dúbida debe facilitar un acordo entre tódalas
forzas políticas en defensa do Naval.
Trátase
de defender que o Tax Lease é unha política fiscal que pretende facilitar
investimentos privados directos no sector industrial, tal como fan outros
países da Unión. Tamén debemos rexeitar a data do 2.005 como data de inicio das
supostas devolucións por arbitraria e argumentar que provocar unha devolución
imputable a calquera das partes traería como consecuencia unha inestabilidade
xurídica que impediría novas operacións no futuro aínda no caso de manterse o
sistema e vigor.
Finalmente
non debemos tratar este asunto ó marxe do resto de condicións que a Unión
Europea nos impón en materia de política económica. Non podemos estar falando
de poñer en marcha políticas de estímulo da actividade económica e do emprego
xuvenil por unha banda e pola outra aceptar a desaparición de todo un sector
económico como o naval. En que cabeza cabe que gastemos inxentes sumas de
diñeiro dos contribuíntes en rescatar ós bancos mentres deixamos afundir os
nosos sectores produtivo. Que modelo de economía estamos construíndo? Cando os
bancos estean saneados a quen lle van prestar cartos si estará o tecido
produtivo na ruína?
Europa
ten que comprender que o noso Sector Naval non pode asumir máis sacrificios, e
ten que escoitar a voz unánime dos galegos e demais Comunidades Autónomas
afectadas nunha reivindicación xusta. Paralelamente a nos, ós nosos gobernantes
correspóndenos deseñar unha política industrial que transcenda a duración dunha
lexislatura có obxecto de deseñar un modelo de desenvolvemento sostible tanto
medioambiental como económica e socialmente.